HAGIA SOPHIA - raz chrześcijańska świątynia, raz meczet (SULTANAHMET)

Niezależnie od długości naszego pobytu w Stambule, wstyd nie odwiedzić Hagii Sophii, Błękitnego Meczetu czy pałacu Topkapı. Tym bardziej, że te wszystkie trzy najważniejsze atrakcje Stambułu znajdują się obok siebie w pobliżu placu Sultanahment. Będąc w okolicy, od razu warto zajść też do Cysterny Bazyliki - podziemnego zbiornika na wodę z VI w. n.e. i do Hipodromu Konstantynopolitańskiego - niegdyś konnego toru wyścigowego z potężnym obeliskiem sprowadzonym z Egiptu i Kolumną Wężową ze świątyni Apollina w Delfach. 

Hagia Sophia w całej okazałości

Pod nr 1 kryje się pałac Topkapı, nr 2 - Hagia Sophia, nr 3 - Błękitny Meczet, nr 4 - Hypodrom Konstantynopolski, nr 5 - Cysterna Bazylika

 

HAGIA SOPHIA - raz chrześcijańska świątynia, raz meczet

Ogromna bazylika Hagia Sophia przemianowana za sprawą reform  Atatürka w muzeum, jako świątynia chrześcijańska w okresie Cesarstwa Bizantyjskiego nosiła nazwę Kościoła Mądrości Bożej. Powstała dzięki inicjatywie Justyniana I Wielkiego w VI w n.e. Według legendy, mocno zaangażowany w budowę świątyni cesarz miał krzyknąć "Salomonie! Przyćmiłem Cię!". Salomon to biblijny (i koraniczny) prorok, syn Dawida, który odpowiadał za projekt budowy świątyni w Jerozolimie, znany ze swojej mądrości. 

 Historia kościoła Mądrości Bożej jest pełna turbulencji - niszczyły ją kolejne trzęsienia ziemi, pożary, a w czasie IV wyprawy krzyżowej w 1204 r. doszczętnie go złupiono (tak jak cały Konstantynopol). 

W ostatnich chwilach istnienia cesarstwa, czując oddech Turków na karku, żarliwe i ze strachu, modlili się w niej zarówno prawosławni jak i katolicy.

Po upadku cesarstwa w 1453 r., Turcy dobudowali sobie minarety i tak Kościół Mądrości Bożej stał się meczetem. Mehmed Zdobywca, w najbliższy piątek po  zdobyciu Konstantynopola, udał się tam na modlitwę (my chodzimy do kościoła w niedzielę, muzułmanie do meczetu w piątek). Zmiana funkcji Hagii Sophii z kościoła na meczet brzmi dla nas dość brutalnie, aczkolwiek Turkom należy się ogromny szacun, gdyż niczego tam nie rozwalili, tylko naprawili felerną konstrukcję, a chrześcijańskie mozaiki zakryli lub zatynkowali. Przystosowali świątynię pod swoje potrzeby, kładąc na podłodze dywany, rozbudowując ją m.in. o medresę (teologiczna szkołą muzułmańska) i fontannę do ablucji (muzułmanie przed modlitwą muszą się w określony przez Koran sposób obmyć).

Problematyczna dla Turków była kwestia ustawienia mihrab, niszy wskazującej muzułmanom kierunek modlitwy (w stronę Mekki), dlatego jest ona nieco odchylona w stosunku do byłego kościoła Mądrości Bożej.  

Postanowienie "ojca wszystkich Turków" w 1935 r. o tym, że Hagia Sophia będzie świeckim muzeum, nie uciszyło do dziś żądań różnych grup i osobistości, aby wróciła ona do swojej pierwotnej funkcji kościoła, bądź ostatniej - meczetu. Znamienite były słowa prezydenta Erdoğana, wypowiedziane w Hagii Sophii w marcu tego roku. Recytując wers Koranu, zadedykował modlitwę "duszom tych, którzy pozostawili nam [Turkom] to dzieło [Hagię Sophię] jako dziedzictwo, szczególnie zdobywcy Stambułu".

Na zwiedzenie Hagii Sophii potrzebujemy co najmniej 1,5 godziny + prawie drugie tyle na stanie w kolejce. Podobnie jak w przypadku pałacu  Topkapı, dla niecierpliwych i tych którzy są w stanie oddać każdą lirę, aby ominąć kolejkę, znalazło się rozwiązanie. Za miliony monet można wynająć przewodnika, który będzie się kręcił przed Hagią Sophią i oferował swoje usługi. Niestety, strony internetowe na którym potencjalnie można kupić wcześniej bilet nie działały. Musiałam odstać swoje. Tak jak przypadku pałacu Topkapı, doskonale sprawdził się audioguide, który możemy nabyć po przekroczeniu kas biletowych.

Cena biletu - 40 TL + 15 TL audioguide. 

Godziny otwarcia - 09:00 - 19:00 (w sezonie letnim), z tym że kasy czynne do 18:00. W sezonie zimowym - 09:00 - 17:00, kasy czynne do 16:00.

Tu Matka Boska, a obok islamska inskrypcja z napisem "Allah"

Kotów jak zwykle zakazy nie obowiązują 😂

Kolumna zwana płaczącą/pocącą się lub po prostu kolumną życzeń. Instrukcja obsługi - pomyśl życzenie, włóż kciuk w dziurę w kolumnie i przekręć rękę o 360 stopni. Według legendy, odkąd pojawił się na niej św. Grzegorz Cudotwórca, jest wilgotna. Muzułmanie natomiast twierdzą, że dziura w kolumnie to odcisk kciuka świętego męża, który próbował przekręcić Hagię Sophię w stronę Mekki. Mało tego, mówi się, że wilgoć kolumny ma właściwości lecznicze...

Loża cesarska z której można podziwiać całą świątynię

Jan Chrzciciel i Matka Boska proszą Jezusa o wstawiennictwo dla ludzkości w Dniu Sądu 

W środku Maryja z dzieciątkiem Jezus na kolanach, które udziela błogosławieństwa cesarzowi bizantyjskiemu Janowi II Komnenowi, który trzyma sakiewkę z dotacją dla kościoła, a jego żona Irena Węgierka w ceremonialnym stroju oferuje dokument - czyli wygląda na to, że mozaika przedstawia jak cesarz i cesarzowa załatwiają biznesy z Matką Boską....