PAŁAC TOPKAPI - na dworze u rodziny sułtańskiej (SULTANAHMET)

Pałac Topkapı nieodparcie kojarzy się z tureckim serialem "Wspaniałe Stulecie" i postacią najdłużej panującego sułtana osmańskiego Sulejmana Wspaniałego, który panował w latach 1520-1566. 

Pałac to za mało powiedziane. Jest to ogromny kompleks, gdzie od momentu najechania Konstantynopola przez wojska Imperium Osmańskiego i tym samym ostateczny upadek wschodniorzymskiego cesarstwa bizantyjskiego, przez prawie cztery stulecia rezydowali sułtani.  Co dla jednych było końcem, dla drugich stanowiło początek. Zaraz po zdobyciu Konstantynopola, Mehmed II Zdobywca wziął się hardo za budowę pałacu. Władcy pomieszkiwali tam aż do XVIII w., kiedy to rodzina sułtańska przeprowadziła się do równie imponującego, znacznie później wybudowanego pałacu Dolmabahçe. W 1924 r., za rządów Atatürka, wszedł rządowy dekret na mocy którego pałac Topkapı stał się muzeum.

Hünkâr Sofası - sala tronowa i salon

Zwiedzenie kompleksu pałacowego Topkapı zajęło mi prawie cztery godziny. Nie wspominam już o długich kolejkach, najpierw przed Bramą Imperialną, a potem do kasy biletowej. Wzdłuż kolejki łażą goście,  którzy  oferują niecierpliwym droższe bilety. Cena biletu - 40 TL (od "konika" 50 TL, aczkolwiek nie korzystałam z tej opcji). Dodatkowo, za wejście do haremu (prywatnej części rezydencji) zapłacimy 25 TL. 

Polecam wyposażenie się w audioguide'a (choć warto mieć własne słuchawki, gdyż ichniejsze są liche) za 20 TL. Dzięki audioguide'owi będziemy mogli zwiedzać kompleks pałacowy we własnym tempie i nie ryzykujemy tym, że trafi nam się mało porywający przewodnik. Audio włącza się automatycznie jak tylko podejdziemy do danego obiektu. Możemy też zasięgnąć bardziej szczegółowych informacji klikając numer pod którym oznaczony jest interesujący nas eksponat.  

Godziny otwarcia pałacu Topkapı - 09:00 - 16:45 (w sezonie zimowym od 30 października do 15 kwietnia), 09:00 - 18:45 (w sezonie letnim od 15 kwietnia do 30 października).

Mapa pałacu Topkapı do audioguide'a

Do pałacu, przez Bramę Imperialną wiedzie aleja, na której za czasów bizantyjskich odbywały się procesje.  Sama brama została wzniesiona przez Mehmeda Zdobywcę w 1478 r. Za jej murami, a przed Bramą Pozdrowień znajduje się pierwszy dziedziniec pałacowego kompleksu. Pełnił rolę publiczną, a dostojnicy mogli wjeżdżać na jego teren konno. Wschodniorzymski kościół Hagia Irene (który też można zwiedzić za 20 TL, aczkolwiek właściwa Hagia [Sophia] znajduje się obok Topkapı), za czasów Imperium Osmańskiego służył jako magazyn i zbrojownia. Przy Bramie Pozdrowień, od strony pierwszego dziedzińca jest fontanna, w której podobno po egzekucji kat mył sobie ręce i miecz.  

Plac przed Bramą Imperialną

Brama Pozdrowień (Środkowa) wpuszcza zwiedzających do drugiego dziedzińca, na teren pałacu. Brama jest zasługą, znanego z serialu "Wspaniałe Stulecie", sułtana Sulejmana. Po jej bokach znajdują się dwie wieże, prawdopodobnie inspirowane wpływami bizantyjskimi. Nad wejściem można dostrzec tugrę, czyli symbol panującego monarchy (coś w stylu herbu) i religijne inskrypcje. Jedynie sułtan mógł przez tę bramę wjechać na koniu - zwyczaj ten Turcy skopiowali od Bizantyjczyków. 

Brama Pozdrowień, wejście do Pałacu Topkapı

Na drugim dziedzińcu znajduje się wejście do haremu (gdzie musimy mieć oddzielny bilet), kuchnia (w której możemy podziwiać wystawę naczyń z ceramiki i porcelany), komnata Rady, skarbiec i zbrojownia (wystawa obok komnaty "pod kopułą"). Niegdyś były tu kwatery Janczarzy (piechota wojsk imperium Osmańskiego), meczet, łaźnie, stajnie i piekarnie. Drugi dziedziniec był miejscem pałacowych zebrań publicznych, po którym kroczyły dostojne pawie i hasały gazele. Pod drugim dziedzińcem znajduje się pamiętająca czasy bizantyjskie podziemna cysterna. 

Pałacowa kuchnia, w której ok. 800 pracowników miało 4 tys. gęb do wykarmienia, mieści się w bocznej uliczce wzdłuż drugiego dziedzińca Topkapı

Komnata Rady Imperialnej Kubbealti ("pod kopułą") na drugim dziedzińcu (po lewej stronie twarzą do Bramy Szczęśliwości) służyła niegdyś wielkiemu wezyrowi i ministrom (Radzie) jako miejsce rządowych spotkań. Składa się z trzech kopulastych pomieszczeń - w jednym odbywała się polityczne spotkania, w drugim "sekretariat", a w trzecim trzymano dokumenty. Sułtan mógł obserwować przebieg obrad ze złotego okna z Wieży Sprawiedliwości przylegającej do pomieszczenia.

Wejście do komnaty Rady Imperialnej

Komnata Rady Imperialnej "Pod Kopułą"

Z tyłu widać złote okno z którego sułtan mógł podsłuchiwać obrady Rady Imperialnej

Do trzeciego dziedzińca prowadzi Brama Szczęśliwości. Wchodzimy na teren prywatnej rezydencji Sułtana, gdzie nawet wielki wezyr mógł zawitać tylko za zgodą władcy w określone dni. Strzegli go biali eunuchowie. Na podwórzu znajduje się Komnata Audiencyjna (zaraz za Bramą Szczęśliwości), muzeum portretów osmańskich władców, biblioteka sułtana Ahmeda III z marmuru, przechowująca niegdyś 3,5 tys. manuskryptów dotyczących zagadnień teologicznych i prawa islamu. 

Intrygująca jest też wystawa świętych reliktów proroków, która zawiera m.in.  błogosławiony płaszcz proroka Mahometa (który niegdyś całowali władcy w czasie religijnych uroczystości, w piętnasty dzień Ramadanu. Tylko sułtan miał klucze do złotej skrzyni w której płaszcz był przechowywany), ząb Mahometa i jego włos z brody, turban Józefa i miecz Dawida. Tutaj znajdziemy też stare klucze do Al-Kaby (sanktuarium w Mekce, gdzie odbywają się pielgrzymki muzułmanów).

Brama Szczęśliwości w stylu rokoko ozdobiona wersami z Koranu

Komnata Audiencyjna

Biblioteka sułtana Ahmeda III

Czwarty dziedziniec, najbardziej wysunięty, to miejsce wypoczynku sułtana z ogrodem, meczetem, kilkoma pawilonami i dużym marmurowym tarasem z widokiem na cieśninę Bosfor. Pod złotym baldachimem (Iftar kiosk) sułtan spożywał wieczorny posiłek w czasie Ramadanu - Iftar. Obok jest Bagdad Kiosk, niegdyś sułtańska biblioteka. Pawilon zwany "Pokojem Obrzezania" służył, jak sama nazwa wskazuje, do ceremonii obrzezania sułtańskich synów (wynika to z tradycji islamu). Yeveran Kiosk zmieniał na przestrzeni lat kilkukrotnie swoje przeznaczenie, raz służył do celów religijnych, raz przechowywano w nim turbany, a kiedy indziej był biblioteką.    

Yeveran Kiosk

Pokój obrzezania

Yeveran kiosk od strony tarasu

Bagdad Kiosk

Tutaj sułtan spożywał swój Iftar w czasie Ramadanu

Wnętrze Bagdad Kiosk

Harem - turyści rumienią się na sam dźwięk tego słowa! Tym czasem harem to nic innego jak część mieszkaniowa pałacu, gdzie swoje komnaty i łaźnie miała matka Sułtana, jego żony (zgodnie z islamem - max cztery), konkubiny (bez liku, a dokładnie tyle ile zdoła utrzymać), dzieci (w tym książęta) i obsługująca ich służba. 

Strzegli go czarni eunuchowie (wyedukowani, wyszkoleni w pałacowej dyscyplinie, pełnili także funkcje administracyjne, a ich szef zarabiał porządny hajs i znajdował się w strukturze władzy pod wezyrem). Dostęp do haremu był ściśle ograniczony do członków sułtańskiej  rodziny. 

Szczególnie imponująco wygląda Hünkâr Sofası (komnata władcy) - sala tronowa i salon w jednym, gdzie odbywały się też rodzinne ceremonie (m.in. śluby). Najstarsze pomieszczenie w haremie - komnata Murata III pełniła funkcję prywatnej kwatery i recepcyjną. Dziedziniec Konkubin i Żon albo jak kto woli - Dziedziniec Ulubieńców (nie chodzi o panie, tylko wyższych urzędników, którzy mieli apartamenty w górnej części budynku) to spora przestrzeń na świeżym powietrzu z tarasem, basenem i ogrodem.

Najbardziej znaną mieszkanką haremu była Roksolana, a właściwie Aleksandra Lisowska - dziewczyna z Królestwa Polskiego, która dzięki swojej przebiegłości stała się najpotężniejszą kobietą w Imperium Osmańskim za czasów panowania Sulejmana Wspaniałego. Mam słabość do silnych postaci kobiecych, więc pozwólcie, że tej damie poświęcę niedługo oddzielnego posta. W tureckim serialu "Wspaniałe Stulecie" gra ją ta ruda intrygantka (nie to że oglądam, moja babcia od czasu do czasu zdaje mi relacje przy okazji odwiedzin 😉). Wspomnę jeszcze, że jeżeli są wśród nas  fani serialu,  agencje podróży w Stambule organizują wycieczki śladami "Wspaniałego Stulecia", w czasie których zwiedzimy m.in. pałac Topkapı i meczet Sulejmana, gdzie pochowana jest Roksolana.

Do haremu wejdziemy z drugiego dziedzińca kompleksu pałacowego.

Wejście do haremu

Przedsionek haremu - dziedziniec Czarnych Eunuchów

Dziedziniec Konkubin i Żon